Kręgosłup (łac. Columna vertebralis) jest centralną częściom układu kostnego. Spełnia trzy podstawowe funkcje: ruchową, podporową i ochronną dla rdzenia kręgowego. Składa się z 24 kręgów i 2 zespolonych kości: krzyżowej i guzicznej. Kręgi oddzielone są od siebie, a zarazem połączone ze sobą, krążkami międzykręgowymi (zwanymi popularnie dyskami), stawami międzywyrostkowymi i więzadłami.
Zdrowy kręgosłup widziany z boku charakteryzuje się naturalnymi krzywiznami – wklęsłością w części szyjnej (lordoza szyjna), lekkim uwypukleniem w części piersiowej (kifoza piersiowa) i powtórną wklęsłością w odcinku lędźwiowym (lordoza lędźwiowa). Tworzy on sprężystą rurę o kształcie litery „S”. Dzięki tym łukowatym wygięciom kręgosłup jest 17 razy mocniejszy i wytrzymalszy na siły ściskające niż gdyby był konstrukcją pionową.
Krążek międzykręgowy, czyli dysk jest bardzo ważnym elementem kręgosłupa. Składa się on z jądra miażdżystego, otoczonego pierścieniami włóknistymi. Warstwy włókien ułożone są pod odpowiednim kątem względem siebie oraz w stosunku do kręgów, co daje normalnemu dyskowi bardzo dużą wytrzymałość mechaniczną. Jeżeli podczas obciążenia kręgosłup poddany jest dodatkowo zgięciu bocznemu (np. przy podnoszeniu ciężkich przedmiotów ze zgiętym i skręconym tułowiem), napięcie pierścienia przestaje być rozłożone równomiernie, co może stać się przyczyną degeneracji dysku lub nawet jego urazu. Krążek dorosłego człowieka nie ma naczyń krwionośnych i odżywia się na zasadzie pompy ssąco-tłoczącej, pobierając potrzebne składniki z płynu tkankowego. Pobieranie składników odżywczych odbywa się najlepiej, gdy kręgosłup jest w ruchu.
Mięśnie współpracując z kręgosłupem spełniają istotną rolę w układzie ruchu. Silny gorset mięśniowy dobrze współpracuje z elementami kostnymi, natomiast słaby powoduje zwiększone obciążenie kręgosłupa. Kręgosłup pozbawiony mięśni uległby złamaniu w każdej innej pozycji niż pionowa. Bez wspomagania zespołu mięśniowego nie byłby w stanie wytrzymać efektu działania sił ciężkości na głowę i tułów podczas schylania się. Mięśnie pleców i ściany brzucha kontrolują ruch kręgosłupa i chronią go przed ruchami wykraczającymi poza możliwości fizjologiczne. Sprawny układ mięśniowy zapobiega dolegliwościom bólowym. Gdy mięśnie są zmęczone lub osłabione, może to sprzyjać początkowi procesu chorobowego.
PAMIĘTAJ!
> Dysk najlepiej odżywia się, gdy jest w ruchu. Natomiast długie przebywanie w pozycji siedzącej utrudnia transport substancji odżywczych i niszczy krążek, co jest szkodliwe dla kręgosłupa.
Regularne ćwiczenia wzmacniają mięśnie.
Opracował: Sławomir Ochrem
