Pszczoły towarzyszą człowiekowi od setek lat. Jednak od niedawna swoje naturalne środowiska – lasy – opuszczają osy i szerszenie, przeprowadzając się w pobliże ludzkich siedzib. Coraz częściej gniazda tych owadów możemy spotkać w przydomowych ogrodach, na strychach, w garażach, a nawet w mieszkaniach – w kanałach wentylacyjnych i dymowych, w murach domów. Dlatego warto wiedzieć jak radzić sobie z takim kąśliwym sąsiadem.
Użądlenie przez osę, pszczołę lub szerszenia dorosłego człowieka nie należy do przyjemności, gdyż wywołuje ból i miejscowy odczyn zapalny. Jeśli użądlone zostaje dziecko, zwłaszcza małe lub osoba o skłonnościach alergicznych, to reakcja na jad może wywołać poważniejsze objawy, a przy licznych użądleniach nawet śmierć. Niektórzy ludzie uczulają się na jad pszczeli po pierwszym użądleniu i wówczas każde następne użądlenie wywołuje zdecydowanie silniejszą reakcję. Najczęstsze objawy występujące wtedy to obrzęk warg, policzków i oczu, uczucie duszności, łzawienie, pokrzywka na skórze lub nawet wstrząs. Reakcje uczuleniowe są bardzo niebezpieczne dla dzieci, u których szybko dochodzi do zaburzenia pracy serca i układu krążenia oraz zapaści.
Szczególnym przypadkiem jest użądlenie w obrębie jamy ustnej i gardła. Rozwijający się gwałtownie obrzęk górnych dróg oddechowych, zwłaszcza krtani, prowadzi do zaburzenia oddychania. Aby uratować chorego konieczne jest wówczas jego pilne przewiezienie do szpitala.
W porównaniu z pszczołami, osy i szerszenie mają żądła dłuższe a przede wszystkim gładkie, bez zadziorów, o kształcie szablastym. Mogą godzić ofiarę wielokrotnie, nie tracąc możliwości kolejnych użądleń. U różnych gatunków os żądło różni się długością. Średnio mierzy ono od 2,6-2,7 mm. Jedynie u szerszeni jest ono zdecydowanie dłuższe do 3,7 mm. Ze względu na rozmiary żądła i ilości jadu użądlenia szerszeni są bardzo bolesne i stosunkowo niebezpieczne. Natomiast użądlenia przez pszczoły są o tyle niebezpieczne, że owady te najczęściej pozostawiają swoje żądło w ciele człowieka.
Co wtedy robić?
W przypadku użądlenia przez pszczołę pierwsza pomoc polega na jak najszybszym usunięciu żądła pęsetą lub czubkiem jałowej igły. Aby dokładnie zobaczyć żądło można pomóc sobie szkłem powiększającym. Nie poleca się wyciągania żądła palcami, ponieważ na jego końcu jest pęcherzyk jadowy, którego ucisk powoduje dodatkowe spływanie jadu przez żądło do skóry. Po usunięciu żądła robimy okłady z sody oczyszczonej, która neutralizuje kwas mrówkowy zawarty w wydzielinie wstrzykniętej przez owada i daje ulgę. Do okładów można również użyć wody z octem, amoniakiem lub kostek lodu. Gdy występują objawy uczulenia (wysypka, obrzęk, duszność, zapaść), użądlenie dotyczyło twarzy lub gardła czy też było mnogie konieczna jest szybka pomoc lekarska i podanie dożylnych leków.
Opracował: Sławomir Ochrem
